“Reporteri bez granica”: Uvesti komesara za slobodu i nezavisnost informacija

Uvođenje institucije evropskog komesara za slobodu, nezavisnost i raznolikost informacija, jedan je od predloga međunarodne organizacije “Reporteri bez granica” (RSF).

Budućem sazivu Evropskog parlamenta namenjeno je 10 predloga čiji je cilj da sloboda medija, koja je, kako ističu, u padu širom EU, bude prioritet u narednom petogodišnjem mandatu Evropskog parlamenta. “Vreme je da se usvoji politika koja se fokusira na pravo građana na pouzdane informacije i vesti, kao i da se novinari zaštite”, kažu u RSF, prenosi RTCG. U saopštenju ove organizacije ukazuje se da su napadi na novinare učestaliji u Poljskoj i Mađarskoj, da su novinari ubijeni u Slovačkoj i Malti, da vlade i korporacije prete uređivačkoj nezavisnost, dok se širenje lažnih vesti naširoko koristi za ometanje izbora. Zato predlažu uvođenje evropskog komesara za slobodu, nezavisnost i raznolikost vesti i informacija, koji bi imao pravnu moć da štiti osnovna prava novinara, reguliše digitalno tržište i internet platforme, kao i da pruža zaštitu od manipulacije vestima i informacijama tokom izbornih kampanja. RSF objašnjava da bi trebalo uspostaviti tzv. “hitnu tačku kontakta” za nevladine organizacije koje primete kršenje osnovnih prava na prostoru EU, a da bi komesar bio zadužen za rešavanja slučajeva uz sadejstvo vlasti zemalja u kojima se prekršaj desio. Ovakav sistem odnosio bi se i na situacije kada je ugrožena bezbednost novinara ili njegove porodice, navodi se u saopštenju.

RSF ističe da bi trebalo uvesti sankcije protiv “predatora” na slobodu štampe, a kao primer navodi Zakon Magnitskog, koji je na snazi u SAD od 2012. godine i predviđa ukidanje vize ili zamrzavanje računa pojedincima ili kolektivima optuženim za kršenje ljudskih prava. Organizacija traži od EU da usvoji sličan zakon koji bi omogućio kažnjavanje svih koji krše ljudska prava, bilo gde u svetu. Kao četvrti predlog, RSF ističe da bi trebalo uvesti snažnu politiku konkurencije, koja bi regulisala internet platforme koje imaju monopol, a koji predstavlja opasnost po integritet vesti i informacija. Komesar bi bio odgovoran da politiku konkurencije iskoristi kao alatku za zaštitu osnovnih elemenata slobode štampe. Organizacija traži i nove garante u globalnoj sferi komunikacija i informacija, a ističe da je javna sfera pod rizikom od tzv. “trolova” koji korišćenjem algoritama ubrzavaju širenje lažnih vesti putem interneta. RSF poziva na formiranje Partnerstva za informacije i demokratiju i dodaje da bi EU trebalo da učestvuje u tom procesu. Kao način borbe protiv lažnih vesti RSF predlaže “jačanje pouzdanosti informacija u najširem smislu”. Insistiraju da EU iskoristi Inicijativu za poverenje u novinarstvu, koja je dizajnirana da promoviše novinarstvo, kroz stvaranje opširnih standarda koji bi napravili razliku u odnosu na masovne vesti i informacije. RSF ističe da bi evropske zakone trebalo izmeniti kako bi pružili bolju zaštitu slobode mišljenja i izražavanja. Zato predlažu prihvatanje novih principa. Po uzoru na godišnje obraćanje predsednika SAD Kongresu (Govor o stanju nacije), RSF predlaže periodična izlaganja o slobodi štampe unutar država članica EU pred Evropskim parlamentom. Organizacija predlaže da bi izlaganje moglo da se predstavi u formi izveštaja na kome bi radili nezavisni stručnjaci, kako bi se izbegao uticaj političkih grupa u EP. Cilj bi bio da se istaknu predlozi pojedinačnim državama, a da bi najteži prekršaji, uključujući i ubistva novinara, bila podložna javnim saslušanjima na kojima bi se pojavili šefovi država koje su u pitanju ili predsednici vlada. Takve prekršaje, navodi RSF, trebalo bi kazniti, a u najtežim prekršajima trebalo bi ukinuti donacije EU državama članicama. RSF smatra da sloboda štampe nije dovoljno zaštićena u okviru dva primarna dogovora o EU (Dogovor o EU iz 2007. i Dogovor o funkcionisanju EU, takođe iz 2007. godine). Organizacija ističe da bi o tome trebalo da se razgovara na nivou čitave Evrope. Takođe, RSF traži jaču ulogu Evropskog suda pravde, kao i evropskog ombudsmana.