Umro kineski disident i nobelovac Liju Sjaobo

Kineski disident Liju Sjaobo, dobitnik Nobelove nagrade za mir, umro je juče, a Nobelov komitet je saopštio da Kina snosi veliku odgvornost za njegovu smrt.

Naime, kineske vlasti odbile su brojne pozive grupa za ljudska prava i stranih vlada da se Sjaobou omogući lečenje u inostranstvu, a on je umro nešto više od mesec dana nakon što je iz zatvora prebačen u bolnicu zbog raka. Liju Sjaobo je najpoznatiji politički zatvorenik u Kini, zalagao se za zaštitu ljudskih prava i demokratije, a uhapšen je 2009. godine zbog navodne umešanosti u akcije za rušenje vlade i osuđen na 11 godina zatvora. On je 2008. godine bio koautor “Povelje 08”, peticije koja je pozivala na zaštitu osnovnih ljudskih prava i reformu kineskog političkog sistema. Nobelovu nagradu za mir dobio je 2010, “za dugu i nenasilnu borbu za osnovna ljudska prava u Kini”, a odluka o dodeli nagrade zatekla ga je u zatvoru.

Kako piše londonski “Ekonomist”, on se 1989. godine vratio iz SAD, gde je bio na  usavršavanju na Kolumbija univerzitetu, i ubrzo postao jedan od vođa studentskih protesta na trgu Tjenanmen. Ostao je na trgu do kraja, ubeđujući opkoljene studente da napuste trg, što je verovatno spasilo mnogo života. Proveo je 19 meseci u zatvoru zbog svoje uloge na protestima, osuđen za “kontrarevolucionarno podstrekivanje i propagandu”. Zbog svog delovanja ponovo je osuđen 1996. godine, ovog puta na tri godine. Njegova supruga Liju Sija nalazi se u kućnom pritvoru otkada je Sjaobo dobio nagradu 2010, ali protiv nje nikada nije podignuta optužnica. Visoki komesar UN za ljudska prava Zeid Rad Al Husein pozvao je  kineske vlasti da joj garantuju slobodu i omoguće izlazak iz zemlje.

Podsetimo, odluka Srbije da 2010. ne prisustvuje svečanosti povodom dodele Nobelove nagrade Sjaobou izazvala je burne reakcije u zapadnoj, ali i domaćoj javnosti. Tadašnji ministar spoljnih poslova Vuk Jeremić pravdao je tu odluku stavom da “Srbija posvećuje veliku pažnju poštovanju ljudskih prava, ali i odnosima sa Kinom”.